Ah, anksiyete… Hani şu sabah kalktığında hiç sebepsiz yere içine çöken his var ya, işte o. Bazen gününü bile rezil edebilecek kadar güçlü, bazen de sadece bir fısıltı gibi. Ama ne olursa olsun varlığını hep hissettiriyor.

Anksiyete dediğimizde, aslında hepimizin bir şekilde tanıştığı o tatsız misafirden bahsediyoruz. Ama hadi gel, onu daha yakından tanıyalım.

Birçok kişi anksiyeteyi stresle karıştırır. Stres, belirli bir olay veya durum karşısında ortaya çıkan kısa süreli bir tepkiyken, anksiyete daha derinlere inen, genellikle bir sebep olmadan bile kendini gösterebilen bir durumdur. Örneğin bir sunum yapmadan önce hissettiğin o gerginlik strestir, ama aynı gerginliği sebepsiz yere her sabah yaşamak anksiyeteye işaret edebilir. Anksiyete hayatını yönetmeye başladığında, işte o zaman onunla başa çıkma zamanı gelmiş demektir.

Anksiyete bazen hiç beklemediğin bir zamanda, en mutlu olduğunu düşündüğün anlarda bile kapını çalabilir. Düşünsene en sevdiğin arkadaşlarınla bir araya gelmişsin, kahkahalar havada uçuşuyor. Ama bir anda sanki biri ışıkları kapatmış gibi, içindeki huzur yerini endişeye bırakıyor. “Ya bir şey olursa?”, “Ya bu mutluluk uzun sürmezse?” gibi düşünceler beyninde dolanmaya başlıyor. O anı yaşamak yerine, geleceğin belirsizliğinde kaybolup gidiyorsun anksiyetenin karanlık kollarında.

Peki nedir bu anksiyete ?

Anksiyete, aslında bir alarm sistemi. Beynin tehlike olarak algıladığı bir duruma karşı verdiği tepki. Ama işin ironik tarafı, çoğu zaman ortada bir tehlike falan yok. Yani sen sadece işe geç kalmışsın ya da markette istediğin dondurmayı bulamamışsın… Beynin ise bunları bir kıyamet habercisi gibi algılıyor. Sonuç? Kalbin deli gibi çarpıyor, ellerin titriyor, nefes almak zorlaşıyor ve bir panik dalgası tüm vücudunu sarıyor. Bir yandan, “Abartma, ne olacak ki?” demek istiyorsun, ama diğer yandan bedenin sanki dünyanın sonu gelmiş gibi tepki veriyor. İşte bu anksiyetenin sana oynadığı oyun.

Bazı günler bu oyunun kurallarını öğrenmek istesen de, anksiyete adil başlamaz. Sabah gözlerini açar açmaz göğsünde bir ağırlık, sanki dünya omuzlarına binmiş gibi hissedersin. Hiçbir şeyin anlamı yokmuş gibi gelir; ne işin, ne arkadaşların, ne de hayallerin… Her şey bir anda anlamsızlaşır. Anksiyete, yaşamın anlamını sorgulatan ve seni en derin düşüncelere sürükleyen bir güce sahip. Bu yüzden de birçok kişi bu karanlık döngüden çıkış yolu bulmakta zorlanır.

İyi de, neden ‘ben’ yaşıyorum bunu ?

Katılıyorum, isyan edilesi. Neden bazı insanlar daha fazla anksiyete yaşar? Burası biraz karışık. Genetik faktörler, çocukluk travmaları, stresli bir yaşam tarzı… Liste uzun. Ama bir de sosyal medya var. Hani şu hepimizin “hayatları ne kadar mükemmel” diye düşündüğümüz, sürekli mutlu yüzlerin olduğu yer. İşte o, anksiyeteyi körükleyen en büyük sebeplerden biri. Herkesin hayatı harika gidiyormuş gibi gözükürken sen bir köşede kendi hayatını sorguluyorsun. Bu kıyaslama, beynine “yetersizsin” mesajını sürekli gönderiyor. Böylece anksiyete büyüyüp serpiliyor.

Bir de şu var, bazı insanlar genetik olarak daha hassaslar. Ailesinde anksiyete veya depresyon geçmişi olan biri, bu duygulara daha yatkın olabilir. Bir arkadaşım vardı, anksiyete yaşadığında ailesinde de benzer durumlar olduğunu fark etmişti. O zaman anksiyetenin sadece bir “zayıflık” olmadığını, biyolojik kökenleri de olabileceğini anlamıştı. 

Anksiyetenin bir diğer nedeni ise çocukluk travmaları olabilir. Örneğin sürekli eleştirilmiş, ya da duygusal olarak ihmal edilmiş biriysen, yetişkinlikte kendini sürekli yetersiz hissetmen şaşırtıcı değil.

Modern yaşam tarzı da anksiyeteyi tetikleyen önemli bir faktör. Sürekli olarak bir yerlere yetişmeye çalışmak, yapılacak işler listesi hiç bitmiyormuş gibi hissetmek… Tüm bunlar beynin sürekli olarak “savaş ya da kaç” modunda kalmasına neden olabilir. Anksiyete bu modun kronikleşmiş hali gibidir; her an bir tehlike varmış gibi tetikte bekleyen bir zihin durumudur.

Anksiyete Belirtileri

Eğer bir gün, kalbin bir maraton koşuyormuş gibi atmaya başlarsa ya da ansızın nefes almakta zorlanırsan, sebebi anksiyete olabilir. Belki de sürekli bir tedirginlik hali yaşıyorsundur ya da en kötü senaryoları kafanda döndürüp duruyorsundur. İşte bunlar küçük işaretleri. Anksiyete, herkesin kapısını farklı şekillerde çalabilir. Kimisinde mide ağrılarıyla, kimisinde ise sürekli bir huzursuzluk hissiyle ortaya çıkar. Ama genellikle bedenin verdiği sinyalleri dinlemek önemlidir. Çünkü bedenin, aklından önce anksiyetenin geldiğini fark eder.

Bazen anksiyete fiziksel belirtilerle de kendini gösterir. Mide bulantısı, baş dönmesi, kas gerginliği… Bir anda hiçbir neden yokken başını döndürmeye başlar, midende kelebekler uçuşur ama bu kelebekler pek de hoş hissettirmez. Hatta bazen bu belirtiler yüzünden hasta olduğunu bile düşünebilirsin. Doktora gidip tüm testleri yaptırırsın, ama sonuçlar normal çıkar. İşte o zaman anksiyetenin sadece zihinsel değil, aynı zamanda fiziksel bir savaş olduğunu anlarsın.

Belirtiler sadece fiziksel değildir elbette; zihinsel belirtiler de oldukça yoğundur. Sürekli bir endişe hali, geleceğe dair karamsar düşünceler, uykusuzluk… Anksiyete, zihin ve bedenin bir araya gelip seni ele geçirdiği bir savaş gibidir. Bu belirtiler bazen öyle kuvvetli olur ki, günlük hayatını bile etkileyebilir. İşine odaklanmakta zorlanır, sevdiklerinle kaliteli zaman geçiremezsin. Anksiyete, hem fiziksel hem de zihinsel olarak seni tüketebilir.

Anksiyete ile Baş Etme Yolları

Peki, bu davetsiz misafirle nasıl başa çıkabiliriz? Her şeyden önce, onu kabullenmek gerek. “Böyle hissetmemem gerekir” diyerek inkâr etmeye çalışmak, sadece durumu daha da zorlaştırır. Küçük adımlarla ilerlemek lazım. Nefes egzersizleri, meditasyonlar, fiziksel aktiviteler… Bunlar anksiyetenin seni esir almasını engelleyecek en iyi dostlar. Ayrıca çevrenden destek almak, hislerini paylaşmak da büyük bir fark yaratır. Unutma, yalnız değilsin. Anksiyete birçok insanın yüzleştiği bir durum ve onunla başa çıkmanın yolları var.

Başlangıçta küçük adımlarla ilerlemek önemlidir. Her sabah uyandığında derin nefesler alarak güne başlamayı dene. İlk başta bu basit bir şey gibi görünebilir ama nefes egzersizleri anksiyetenin kontrolünü ele geçirmende büyük bir rol oynar. Bir diğer etkili yöntem ise, anksiyetenin seni ele geçirdiğini hissettiğin anlarda, o anı kabullenmektir. Onu kovmaya çalışmak yerine, “Tamam, şu anda anksiyete hissediyorum, ama geçecek” demek bile zihnini sakinleştirebilir. Spor, yürüyüş veya yoga gibi aktiviteler de bedeni ve zihni rahatlatır.

Tabii, kök nedenlerini bulmak da önemli. Anksiyete genellikle yüzeyde görünen bir semptomdur; derinlerde yatan başka duygusal yaralar veya çözülmemiş problemler olabilir. Bu yüzden bir terapistten destek almak, anksiyetenin kökenine inmek için önemli bir adımdır. Terapiler anksiyeteyi tetikleyen unsurları anlamana ve bunlarla başa çıkma stratejileri geliştirmen için sana rehberlik edebilir. Bunun yanında günlük rutinine küçük ama etkili değişiklikler eklemek de faydalı olabilir. Örneğin her gün kısa bir yürüyüş yapmak, sağlıklı beslenmeye özen göstermek, hatta sevdiğin bir hobiye zaman ayırmak çok faydalı olabilir.

Anksiyete ile başa çıkmanın bir diğer yolu da kendine zaman ayırmak ve bu zaman diliminde sadece keyif aldığın şeylerle ilgilenmektir. Bir fincan kahve, sevdiğin bir kitap ya da sadece sessiz bir an bile, zihnini rahatlatıp anksiyeteden uzaklaşmana yardımcı olabilir. Unutma, kendine iyi bakmak anksiyeteyle başa çıkmada en önemli adımlardan biridir.